Na een drukke dag vol interessante opdrachten en vertalingen ploffen wij ’s avonds graag neer op de bank om de Wereld Draait Door te kijken. Onlangs schoof de vertaler Russisch Hans Boland aan tafel bij Matthijs van Nieuwkerk en zijn gastvrouw Daphne Bunskoek. Aanleiding was zijn vertaling van het Russische meesterwerk Anna Karenina. Daarnaast deelde Boland deelde visie op vertalen met het Nederlandse publiek. Wij waren erg onder de indruk, want Textcase deelt zijn visie op vertalen helemaal.
Hans Boland
Leo Tolstoj, schrijver van Anna Karenina (1828-1910)
Hans Boland werd in 1951 geboren op Jakarta. Hoewel hij vaak in Amsterdam te vinden is, woont de vertaler nog steeds in Indonesië. Al tientallen jaren vertaalt hij in dit prachtige land Russische boeken. Zo maakte hij onder andere naam met het oeuvre van Poesjkin. Ook verdiepte hij zich in de poëzie van Anna Achmatova, om vervolgens een indrukwekkende vertaling uit te brengen. De vertaling van het iconische boek Anna Karenina van Lev Tolstoj is minstens zo indrukwekkend. Boland werd tijdens zijn loopbaan onder andere bekroond met de Martinus Nijhoff Vertaalprijs (2015), de Filter Vertaalprijs (2009) en de Aleida Schot Prijs (2003).
Vanuit de ziel van een taal vertalen
Tijdens zijn optreden in De Wereld Draait Door deed Hans Boland zijn visie op vertalen uitgebreid uit de doeken. Het is precies hoe Textcase er ook over denkt, namelijk dat teksten niet letterlijk volgens het woordenboek vertaald moeten worden. De vertaler is het dan ook niet eens met Karel van het Reve, die stelde dat je een tekst altijd letterlijk moet vertalen. ‘Het Nederlands is een spreektaal, het is een babbeltaal’, aldus Boland. Wij zijn het ermee dat je vanuit de ziel van een taal moet vertalen. Iedere taal is daarin uniek.
Cultuur en gevoelens overbrengen
Volgens Boland is het euvel van vertaler dat je je niet los kunt maken van een andere taal. Dit geldt ook voor het Russisch. ‘Het is niet wat je in Google kunt stoppen en het er dan uit kunt halen. Je moet al die culturen en gevoelens en wat er bij ons speelt, dat moet je in het Nederlands overbrengen, en dat gebeurt bij veel vertalers helemaal niet.’ Textcase wil een boek vertalen zoals de schrijver dat bedoeld heeft. Je wilt een boek lezen in je eigen taal, zonder het gevoel te hebben dat het geschreven is in een andere taal. De uitdaging voor ons is om, in welke taal ook, de juiste toon te raken en om lezers in een land of cultuur te bereiken, precies zoals de schrijver het bedoeld heeft.
‘De context van een boek is altijd een kwestie van gevoel, van cultuur en helemaal niet van woordjes’
– Hans Boland
Eerdere vertalingen van Anna Karenina
Hans Boland is overigens niet de eerste vertaler die zich gewaagd heeft aan Anna Karenina. Zo verscheen er al eerder in 2014 een vertaling aan de hand van Wils Huisman. Toch wordt de vertaling van Boland beschouwd als de beste. Deze Anna Karenina heeft namelijk een Nederlandse ziel. De vaak ietwat ‘bonkige’ taal van Tolstoj is veranderd in modern Nederlands, terwijl de essentie van het verhaal hetzelfde is gebleven. Dit is iets waar de vertalers van Textcase tijdens hun werkzaamheden altijd naar streven. De moderne vertaling zorgt ervoor dat veel meer Nederlands zich eindelijk wagen aan de bijna duizend pagina’s van het indrukwekkende en meeslepende meesterwerk.
Unieke ervaring
Het is Boland gelukt om Anna Karenina binnen een jaar te vertalen. Volgens de Russische vertaler had zijn snelle manier van werken onder andere te maken met het feit dat hij in Indonesië woont. Er is daar naar zijn mening weinig vermaak, dus kan hij alleen maar werken. Tenslotte prees Boland nog even het boek Anna Karenina aan: ‘Het is een unieke ervaring. Je kan een mooie vakantie nemen, naar Bali bijvoorbeeld als je daar nog nooit geweest bent, en je kan totaal daardoor gefascineerd worden en door overrompeld worden, en je kan er ook veel goedkoper dit boek lezen’. Helemaal mee eens! Bekijk hier de aflevering van Hans Boland in de Wereld Draait Door terug.
Meer informatie?
Een website of boek perfect vertaald of geredigeerd?
Onze projectmanagers kunnen je vrijblijvend alles vertellen over hoe wij voor de beste vertalingen zorgen
